Schiedam

Tekst Christine de Vos, Foto Roger van der Kraan, Tribune augustus 98.
In Parkweg-Oost weigeren drie gezinnen te wijken voor de rijken.

Nog niet zo heel lang is Parkweg-Oost in de Schiedamse wijk Nieuwland "bezet" door slopers in dienst van de gemeente. Heel Parkweg-Oost? Nee, een kleine groep bewoners blijft moedig weerstand bieden aan de bulldozers en maakt het leven van B en W bepaald niet gemakkelijk...

Onder Parkweg-Oost moet een metro komen, bedenkt de gemeente Schiedam in de zomer van 1993. Dus moeten drie blokken flats en twee blokken bejaardenwoningen tegen de vlakte. Pas gerenoveerde huizen slopen is onzin, vindt de dan nog niet in de raad vertegenwoordigde SP-afdeling Schiedam. Samen met de bewoners start zij de actie "Stop de Slopers". Massaal zijn de actievoerders aanwezig op raadsvergaderingen, waar zij veelvuldig gebruik maken van hun spreekrecht.

"In eerste instantie hadden we de steun van de PvdA, die toen ook vond dat je niet aan de sociale woningbouw moest komen," zegt Yorick Haan, inmiddels voorzitter van een driekoppige SP-raadsfractie. "Uiteindelijk hebben ze toch ingestemd met de sloop, omdat het niet anders kon voor de metro." Volgens Haan is de werkelijke reden voor de afbraak echter een hele andere. "Het metrotraject loopt ondergronds langs de huizenblokken en op voldoende afstand van de woningen. Sloop is daar echt niet voor nodig. Maar Parkweg-Oost is aangewezen voor het experiment Stad & Milieu. Dat houdt in, dat gemeenten in hun bestemmingsplannen ruimte moeten maken voor meer groen en minder geluidsoverlast. De gemeente denkt dat op te lossen door er dure huur- en koopwoningen te bouwen met een ondergrondse parkeergarage en gelegen aan een mooie waterplas. Dáárvoor moeten de flats wijken." En misschien nog voor niets ook, want onlangs heeft de provincie het bestemmingsplan op grond van de regels van Stad & Milieu afgekeurd. Hierdoor dreigt Schiedam ruim een miljoen aan rijkssubsidie mis te lopen en dat zet mogelijk een dikke streep door de plannen.

Om de weigeraars onder druk te zetten, begint de gemeente een ontmoedigingscampagne

Alle protesten ten spijt verkoopt Woningstichting Noordvest de huizen aan de gemeente, zodat die kan gaan slopen. De bewoners worden afgekocht met een benedenmaatse verhuisvergoeding van tweeduizend gulden en vertrekken. Drie gezinnen echter blijven standvastig zitten. "Het is hier prima wonen", zegt Martin Meerkerk, een van de laatsten der Mohikanen. "Nu wel. Toen we in dit huis kwamen, was het compleet uitgewoond. Ik heb het van de plinten tot het plafond helemaal opgeknapt. We sloegen net de laatste spijker erin, toen die brief van de gemeente kwam, waarin stond dat we weg moesten."

Om het vertrek van de drie weigerachtige gezinnen te bespoedigen, begint de gemeente een ontmoedigingscampagne. Zo worden in de leegstaande panden brandweeroefeningen gehouden. Meerkerk: "Ook werd op een gegeven moment de post niet meer bezorgd. Ik bellen. Ja, zeiden ze bij KPN, in die wijk woont niemand meer. Ik zeg: hallo, waar denk je dan dat ik vandaan bel? Een week later belt KPN mij. Wanneer ze de telefoon konden komen afsluiten. Ze hadden een brief van de gemeente dat de buurt onbewoond was." Een soortgelijke brief belandt op het bureau van de vuilophaaldienst en binnen de kortste keren komen de families om in hun afval. Omdat de gemeente weigert de fouten te herstellen, stappen de bewoners naar de rechter. Deze sommeert Schiedam te zorgen dat de post weer bezorgd en het vuil weer opgehaald wordt.

De buurt krijgt te horen wat ze allang weet: de slopers hebben er een gevaarlijk zooitje van gemaakt

Te moeten zien hoe hele blokken flats met de grond gelijk worden gemaakt en weten dat jouw huis het volgende is, is al erg genoeg. Maar de bewoners van Parkweg-Oost krijgen meer te verduren. Bij de sloop komt namelijk het kankerverwekkende asbest vrij. En het asbestverwerkend bedrijf gaat daar niet al te nauwgezet mee om. Stukken asbest zijn al snel in de struiken in de buurt te vinden. Bovendien blijkt dat bij de asbestinventarisatie een asbesthoudende kitlaag over het hoofd is gezien. Gevolg: de sloop wordt stilgelegd en het terrein afgezet met linten. Het asbest zelf blijft liggen.

Een onafhankelijk bureau wordt ingeschakeld dat constateert wat de buurtbewoners allang weten: de slopers hebben er een gevaarlijk zooitje van gemaakt. "Ik heb met open mond staan kijken hoe die gasten te werk gingen," zegt Meerkerk. "Zonder enige bescherming hebben ze met mokers op asbestplaten staan rammen. Dat heeft zich allemaal vermengd met het puin. Bovendien is het terrein helemaal niet goed afgesloten. Ik zie regelmatig kinderen spelen achter de hekken."

De gemeente weet zich geen raad met de situatie. Aanvankelijk geeft ze de schuld aan mensen van buiten de wijk die asbest zouden dumpen vlak buiten het sloopterrein. Vervolgens hebben inbrekers in de lege woningen het gedaan: die zouden voor de verspreiding van het asbest zorgen. De bewoners krijgen eerst een brief waarin staat dat "de situatie uit een oogpunt van openbare orde, veiligheid en volksgezondheid onaanvaardbaar dreigt te worden". En vervolgens laat Aad Wiegman, coördinerend wethouder van het sloopproject weten dat er geen gezondheidsrisico bestaat voor de bewoners van Parkweg-Oost. Hij claimt dat de GGD een onderzoek heeft uitgevoerd in de wijk. "Die instantie heeft me de garantie gegeven dat alles veilig is en daar vertrouw ik op," zegt hij in het Rotterdams Dagblad. "En die brief dan?" protesteert Meerkerk. "Nu weten we helemaal niet meer waar we aan toe zijn." Overigens ontkent de GGD ooit een onderzoek te hebben uitgevoerd.

"De verhuisvergoeding dekt nog niet eens de kosten van wat we in de loop der jaren hebben verspijkerd"

Begin augustus is de patstelling compleet. De gemeente wil niet meer praten en dreigt naar de rechter te stappen op grond van dezelfde gezondheidsrisico's die wethouder Wiegman in het Rotterdams Dagblad ontkende. De bewoners op hun beurt vertikken het om weg te gaan op de voorwaarden van de gemeente. Meerkerk: "De vervangende woningen die ons aangeboden zijn, staan pal naast het sloopterrein. Dan blijven we het asbestgevaar houden en kijken we straks uit op de dure huizen waarvoor wij hebben moeten wijken." Ook de verhuisvergoeding is een struikelblok. De gemeente heeft het bedrag inmiddels weliswaar verhoogd naar 4.000 gulden, maar ook daarmee nemen de bewoners geen genoegen. "Dat dekt nog niet eens de kosten van wat we in de loop der jaren aan de woningen hebben verspijkerd," zegt Meerkerk.

De drie families willen verder onderhandelen over hun nieuwe woning en hun verhuisvergoeding. En in afwachting van de uitkomst daarvan willen ze elders worden ondergebracht. Zo niet, dan dreigen ook zij met de rechter...